ระดับปริญญาเอก(Doctoral Degree)

Permanent URI for this collection

https://updc.up.ac.th/handle/123456789/36

Browse

Browsing ระดับปริญญาเอก(Doctoral Degree) by Author "คงอมร เหมรัตน์รักษ์"

Now showing 1 - 1 of 1
  • Thumbnail Image
    Item
    พิธีกรรมและแนวทางการสร้างสรรค์พิธีกรรมในชุมชนเขตพื้นที่เมืองเก่า อำเภอเมืองแพร่ จังหวัดแพร่
    (มหาวิทยาลัยพะเยา, 2023) คงอมร เหมรัตน์รักษ์
    การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาองค์ประกอบ ขั้นตอนของพิธีกรรม รวมถึงสภาพและปัจจัยการเปลี่ยนแปลงของพิธีกรรม ตลอดจนแนวทางการสร้างสรรค์พิธีกรรม ในชุมชนเขตพื้นที่เมืองเก่า อำเภอเมืองแพร่ จังหวัดแพร่ จำนวน 21 พิธีกรรม โดยผู้วิจัยใช้วิธีทางคติชนวิทยา เข้าสังเกตการณ์อย่างมีส่วนร่วม และสัมภาษณ์วิทยากรเพิ่มเติม ตลอดจนการจัดสนทนากลุ่ม แล้วนำเสนอผลการศึกษาแบบพรรณนาวิเคราะห์ ผลการศึกษาพบว่า พิธีกรรมของชาวแพร่มาจากความเชื่อที่ผสมผสานระหว่างพุทธ พราหมณ์ และผีเข้าด้วยกัน มีองค์ประกอบเป็นโครงสร้างของพิธีกรรม คือ 1) จุดประสงค์ของพิธี 2) วัน เวลา และสถานที่ 3) อุปกรณ์ 4) ผู้เข้าร่วมในพิธี และ 5) ขั้นตอนของพิธีกรรม ซึ่งโครงสร้างเหล่านี้มีหน้าที่ทำให้พิธีกรรมนั้น ๆ สำเร็จลุล่วงไปด้วยดี และพบสภาพของ องค์ประกอบของพิธีกรรมอยู่ 2 สภาพ คือ 1) สภาพคงเดิม เพราะชาวบ้านต้องการรักษาธรรมเนียมปฏิบัติในพิธีกรรมอย่างเคร่งครัด และ 2) สภาพเปลี่ยนแปลงไปตามบริบทสังคมอย่างเป็นพลวัต โดยมีปัจจัยการเปลี่ยนแปลงจาก 1) นโยบายจากภาครัฐ หรือนโยบายของผู้จัด 2) ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี 3) การท่องเที่ยวและเศรษฐกิจ 4) สถานการณ์การแพร่ระบาดโรคโควิด 19 ซึ่งการเปลี่ยนแปลงอย่างเป็นพลวัตนี้ทำให้ผู้วิจัยพบแนวทางสร้างสรรค์ 5 แนวทางด้วยกัน คือ 1) การตัดและการสลับลำดับขั้นตอนในพิธีกรรม 2) การเปลี่ยนรายละเอียดในพิธีกรรม 3) การขยายความในพิธีกรรม 4) การผนวกพิธีกรรม 5) การผลิตซ้ำพิธีกรรม จากผลการวิจัยพบว่า พิธีกรรมเป็นโครงสร้างของประเพณีวัฒนธรรมอันมีหน้าที่ทำให้สังคมชาวแพร่นั้นอยู่อย่างผาสุก นอกจากนี้ยังทำให้เข้าใจถึงการเปลี่ยนแปลงของพิธีกรรมในเมืองเก่าแพร่ที่เป็นไปตามปัจจัยของสังคมที่เปลี่ยนแปลงอย่างเป็นพลวัต ตลอดจนได้พบแนวทางที่น่าสนใจสามารถนำไปพัฒนาต่อยอดในรูปแบบการสร้างสรรค์พิธีกรรมของเมืองเก่าแพร่ต่อไป